Юлашки ҫулсенче республикӑра «Агро-100» клуб йӗркелесси ырӑ йӑлана кӗчӗ. Мӗне пӗлтерет-ха вӑл? Вӑл — ял хуҫалӑх предприятийӗсем епле ӗҫленине кӑтартакан рейтинг. Иртсе кайнӑ ҫулталӑкри ӗҫ-хӗле шута илсе Чӑваш Енӗн «Агро-Инновации» хысна предприятийӗ «Агро-100» клуб йӗркелет. Ӗнер вара ҫавна презентациленӗ.
Клубӑн пӗрремӗш йӗркине «Авангард» тулли мар яваплӑ общество — «Ҫӗрпӳри бекон» йышӑннӑ. Ун хыҫҫӑн Вӑрнарти аш-какай комбиначӗ тата «Юрма» агроходинг пыраҫҫӗ иккен. Вӗсем хыҫҫӑн — «Ольдеевская» агрофирма, Елчӗк районӗнчи «Комбайн» кооператив, Йӗпреҫ районӗнчи «Рассвет» общество, Шупашкар районӗнчи «Чӑваш бройлерӗ» общество, Хӗрлӗ Чутай районӗнчи «Коминтерн» кооператив, Тӑвай районӗнчи «Акконд-агро» фирма, Комсомольски районӗнчи «Ҫӗр улмие мухтав» агрофирма пыраҫҫӗ.
«Пирӗн ял урамне пушар машини те, васкавлӑ пулӑшу кӳрекенсем те кӗрсе тухаймӗҫ», — тесе ҫынсем пӑшӑрханса калаҫнине кӗркуннепе ҫуркунне уйрӑмах чылай илтме тивет. Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Атнар ял тӑрӑхӗнче урамсене йӗркеллӗ тытма тӑрӑшаҫҫӗ, шӑтӑк-путӑклисене ҫӗр типсен юсаҫҫӗ. Хальхи вӑхӑтра Атнарти пӗр урама юсаса пӗтернӗ ӗнтӗ. Юсав ӗҫне Кишлӗ тата Ҫӗнӗ Туканаш ялӗсенче те тытӑннӑ. Вырӑнтисем ытти яла та пӑрса хӑвармасса шантараҫҫӗ.
«Халӑхӗ пирӗн маттур. Халӗ вӗт чылайӗшӗн килтех техника пур: камӑн — самосвал, камӑн — экскаватор. Ҫавсене эпир ҫунтармалли-сӗрмелли материал туянса паратпӑр. Вӗсем вара ал айӗнче пур техникӑпа ӗҫе кӳлӗнеҫҫӗ», — ырлать хастарсене ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Александр Кузнецов. «Пӗвесем тасатнӑ хыҫҫӑн хӑйӑрпа тӑм хутӑшӗ юлать те ӑна урапа ҫулне хытарма яратпӑр», — пӗлтерет Александр Николаевич.
Паян Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Шуля ялӗнчи клуб хыпса илнӗ. Инкек пирки пушарнӑйсем патне хыпар ирхи 8 сехет те 40 минутра ҫитнӗ. Вырӑнти культура учрежденийӗ 15 метр сарлакӑш, 30 метр тӑршшӗ йывӑҫ ҫуртра вырнаҫнӑ пулнӑ иккен.
Ҫулӑмпа кӗрешекенсем «хӗрлӗ автана» ытлашши алхасма ирӗк паман — вутра клуб ҫивиттийӗ ҫуннӑ. Ҫулӑма сӳнтернӗ ҫӗрте 67 ҫын тӑрмашнӑ. Яваплӑ ҫак ӗҫе 25 техникӑна явӑҫтарнӑ.
Сӑмах май, ҫӗртмен 9-мӗшӗнче Вӑрнар районӗнчи Шӗнер Ишек ял клубӗ ҫуннӑччӗ. Унта ҫулӑм ҫурҫӗр иртсен алхасма тытӑннӑ — усал хыпар пушарнӑйсен диспетчер службине ҫурҫӗр иртни 44 минутар ҫитнӗ. Ҫулӑмпа 4 единица техника кӗрешнӗ. Анчах ҫурта ҫӑлса хӑварма май килмен.
Ик тӗслӗхре те пушар сӑлтавне палӑртассипе специалистсем ӗҫлени пирки хыпарланӑччӗ.
Ҫӗртмен 8-мӗшӗнче Акатуй Канаш районӗнче ҫеҫ мар, Хӗрлӗ Чутай тӑрӑхӗнче те иртрӗ. Кунта та ӑна уявлама илемлӗ вырӑн шыраса тупнӑ — ака-суха ӗҫӗсене вӗҫленӗ ятпа ирттерекен уява «Чавал» уҫланкӑна пуҫтарӑнчӗҫ.
Хӑнасене чӑваш йӑлипе ҫӑкӑр-тӑварпа, чӑваш сӑрипе кӗтсе илчӗҫ. Кашни ял тӑрӑхӗ уява хатӗрленсе курав йӗркеленӗ, тӗрӗ ӑстисем, ал ӑстисем куракансене хӑйсен ӗҫӗсемпе хаваспах паллаштарчӗҫ. Уявра ҫурхи ӗҫсен паттӑрӑсене, ытти отрасльсенче курӑмлӑ тӑрӑшакансене чысларӗҫ. Юрра-ташша ӑста ҫынсен пултарулӑхӗ уява савӑнӑҫ парнелерӗ.
Сӑнсем (225)
Чӑваш Енӗн Информаци политики it.cap.ru текен ҫӗнӗ портал ӗҫлеттерсе янӑ. Вӑл ятарласа тӳре-шара валли шухӑшласа кӑларнӑскер. Унта тытӑмпа ҫыхӑннӑ саккунсемпе, тӗрлӗ информаципе паллашма пулать. Портал пулӑшнипе тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем хӑйсене кирлӗ документсене пӗр-пӗринчен ыйтса илейӗҫ. Ҫӗнӗ сайтра чӑваш чӗлхи валли вырӑн тупӑнманни ҫеҫ пӑшӑрхантарать — чӑвашла тума майӗсем те пур ӗнтӗ, саккунӗпе те пирӗн икӗ патшалӑх чӗлхи. Ҫак хисеплемеҫҫӗ тӳре-шарасем чӑвашсен чӗлхине.
Аса илтеретпӗр, хальхи вӑхӑтра ведомствӑсем хушшинче электронлӑ майпа ӗҫ тӑвакан 15 влаҫ органӗ, 26 муниципалитет, 291 ял тӑрӑхӗ ҫыхӑну тытать. Асӑннӑ тытӑм урлӑ халӗ республикӑра ведомствӑсем хушшинче 2 пин ытла, федерацин влаҫ органӗсем 5 пин ытла запрос янӑ иккен.
Иртнӗ уйӑхра порталпа Шупашкар, Элӗк, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш, Ҫӗрпӳ районӗсен, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисен администрацийӗсем, ЧР Тариф енӗпе ӗҫлекен тытӑм, Сывлӑх сыхлав, Пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсем министерствисем порталпа уйрӑмах хастар усӑ курнӑ иккен.
Ӗнер, ҫӗртмен 6-мӗшӗнче, Хӗрле Чутай районӗн тӗп пульницине ҫӗнӗ лифт хӑйӗн ӗҫне пуҫланӑ имӗш. Ӑна кивви вырӑнне улӑштарнӑ пулнӑ. Ку ӗҫ-пуҫ валли республика бюджетӗнчен 1 миллион та 194 пин тенкӗ уйӑрнӑ.
Ҫӗнӗ лифт пульница килекен ҫынсене самаях ҫӑмӑллӑх кӳрет. Утма йывӑр е пушшех пултарман чирлекен ҫынсене туртарма пулӑшать.
Ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫак тӑрӑхра ҫуралса ӳснӗ Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ тата Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ ятсене тивӗҫнӗ Алексей Мокин ячӗпе ташӑ ӑстисен «Ташша яра пар!» иккӗмӗш фестиваль-ӑмӑрту иртнӗ. Ку уява районти 18 ушкӑн хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.
Жюри пайташӗсем: районти культура пуҫлӑхӗ Александр Самсонов, Чӑваш Республикин халӑх артистки Лидия Попова тата районти администрацин культура, спорт тата архив уйрӑмӗн тӗп специалисчӗ Алина Михуткина ташӑ ӑстисене икӗ ушкӑна уйӑрса чысланӑ.
«Ҫамрӑксемпе ачасен ушкӑнӗ» номинацире 1-мӗш вырӑна Хӗрлӗ Чутайри вӑтам шкулӑн «Танц-класс» тата кадет класӗнчи ташӑ ушкӑнӗсем йышӑннӑ, 2-мӗш вырӑнта «Колибри» ташӑ ушкӑнӗ (вӗсем ӑсталӑха «Хӗрлӗ Чутай районӗн культурӑпа кану центрӗнче» туптаҫҫӗ, 3-мӗшсем — Штанашри «Ария» ташӑ ушкӑнӗ.
«Аслисен ташӑ ушкӑнӗ» номинацире малти вырӑнта Штанашри культура ҫурчӗ ҫумӗнчи ушкӑн тухнӑ.
Мӗн кӑна шутласа кӑлармаҫҫӗ-ши ӗнтӗ этем пурнӑҫне ҫӑмӑллатас тесе. Уй-хирсенче те халӗ ӗлекхилле алӑпа тырра ӳстерсе пуҫтармаҫҫӗ, мӗн пур ӗҫе пӗтемпе техника пурнӑҫлать.
Етӗрне районӗн хирӗнче те паянхи куна ҫӗнӗ технологи урапи (машина) «хуҫаланма» тытӑннӑ. Пайӑртарах ячӗ унӑн — «Тӗтре» пневмаход. Уй тӑрӑх ҫак урапа сехетре 60 ҫухрӑм таран хӑвалама пултарать. Ҫулпа мар, ӗҫ вӑхӑтӗнче. Ҫапла май халӑхра ӑна «луноход» ят пани те тӗл пулать.
В.И. Чапаев ячӗллӗ ОАО ПКЗ пуҫлӑхӗ тӗлентермӗш пневмахода шанать, кӑҫал тыр-пулла пысӑк тухӑҫпа пуҫтарса илме ӗмӗтленет. Ҫак тӗллеве тӳрре кӑларас тесен вара пайтах вӑй хумалла — сӑмахран ятарлӑ им-ҫам сапмалла. Племконезавод обществин пуҫлӑхӗ Александр Кузнецов В.И. Чапаев ячӗлле ОАО ПКЗ хирне ҫумсенчен хӑтарас тӗллевсемпе Чӗмпӗр облаҫӗнчи хресчен хуҫалӑх ертӳҫинчен Александр Кузнецовран пулӑшу ыйтнӑ — лашӗ вара ҫак тӗлӗнтермӗш урапана пирӗн тӑрӑха илсе ҫитернӗ те ӗнтӗ.
Паян, ҫӑвӑн 29-мӗшӗнче, Владислав Ижетников «Тӗтре» пневмохочӗпе ӗҫе пикенчӗ. Ҫак техника пулӑшӑвӗпе вӑл 2-3 кун хушшинче 1 000 гектар ҫӗре имҫамласа тухасшӑн — ҫанталӑк лайӑх тӑнӑ вӑхӑтра кунне вӑл шӗвекпе 500 гектар таранах сапайрать.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Штанашри шкултан кӑҫал ултӑ вӗренекен 9-мӗш класс пӗтерме хатӗрленет. Вӗсемшӗн паян юлашки шӑнкӑрав янӑрарӗ.
Ачасем уяв тӗлне 5-9 классенче вӗреннӗ вӑхӑтри фотосенчен питӗ пысӑк фото-хаҫат хатӗрленӗ. Уява Роксана Хромовӑпа Татьяна Ефремова ертсе пычӗҫ. Тӑххӑрмӗшсене саламлама ашшӗ-амӑшӗ, район представителӗ Светлана Князькова, ял администраци пуҫлӑхӗ Светлана Ефремова, вӗрентекенсем пухӑннӑ. Шкул директорӗ Вера Парикова тӑххӑрмӗшсене уяв ячӗпе саламланӑ май вӗсене экзамена кӗртнӗ приказпа паллаштарчӗ. Светлана Петровна районта, республикӑра иртнӗ олимпиадӑсенче, викторинӑсенче, спорт ӑмӑртӑвӗсенче ҫӗнтернӗ ачасене грамотӑсемпе дипломсем пачӗ. Класри кашни вӗренекенех, Ирина Сатлайкинӑн темиҫе те, грамота е диплом илме тивӗҫ пулчӗ. Светлана Григорьевна шкулти физкультура учительне администраци ӗҫне хастар хутшӑннӑшӑн парнепе тата Хисеп грамотипе чысларӗ.
Тӑххӑрмӗшсене пуҫламӑш класра вӗренекенсем сӑвӑ-юрӑпа саламларӗҫ. Ашшӗ-амӑшӗ ячӗпе Светлана Соловьева сӑмах каларӗ, экзаменсене ӑнӑҫлӑ тытма пиллерӗ.
Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Штанаш шкулӗн вӗренекенӗсем кашни ҫулах ҫӑвӑн 19-мӗшӗнче ҫывӑхри вӑрмана экскурсине каяҫҫӗ. Кӑҫал та пурте пӗрле пухӑнса вӑрмана ҫул тытрӗҫ.
Кашни класӑн хӑйӗн кӑвайт вырӑнӗ пур, унта вӗсем аслисем пулӑшнипе сӗтел-сак та вырнаҫтарнӑ, хӳшӗ ӑсталанӑ. Ачасем кӑвайт чӗртсе тутлӑ апат пӗҫерчӗҫ, чейпе хӑналанчӗҫ. Кӑвайт чӗртсе кашни класс «иккӗсене» ҫунтарса ячӗ, унтан ҫулӑм умӗнче сӑвӑ-юрӑ шӑранчӗ.
Шкулти физкультура вӗрентекенӗ Иван Сатлайкин ертсе пынипе классем хушшинче спорт ӑмӑртӑвӗсем иртрӗҫ, вӗренекенсемпе танах вӗрентекенсем те «Хаваслӑ стартсене» хутшӑнса хастарлӑх кӑтартрӗҫ.
Сӑнсем (9)
+4.3 °C